28 mei 2022 – Sveaborg & Concert

Vanochtendvroeg namen liepen we na het ontbijt naar de markt (Kauppatori, Salutorget). Vanaf daar vertrekken de veerboten naar het fort van Sveaborg, dat zo’n 4 kilometer uit de kust in de archipel van Helsinki ligt. Het fort verdedigt de toegang tot de stad en is daarom zeer strategisch. 

Het fort is in 1748 gebouwd als Sveaborg (Kasteel van de Zweden) ter verdediging tegen Russische uitbreidingspolitiek. Het fort beslaat een achttal kleine onderling verbonden eilanden. Het fort is sterk beïnvloed door de ster-forten van het midden van de 18e eeuw.  De voor de bouw verantwoordelijke officier Augustin Ehrensvärd’s ligt daadwerkelijk op het fort begraven. In de Zweedse periode was er in het fort ook een zeer actief droogdok dat schepen voor de Zweedse marine bouwden. 

In 1808 werd het fort ingenomen door de Russen en in 1809 werd het – net als de rest van Finland – door Zweden afgestaan aan Rusland. Interessant gegeven is dat de verantwoordelijke Russische bevelhebber, Jan Pieter van Suchtelen (Pjotr Kornilovitsj Suchtelen), een in Nederlands geboren Russische generaal was. De in Nederland geboren admiraal in Russische dienst Lodewijk van Heiden zou later ook op dit fort dienen.

In de Russische periode werd het fort beduidend uitgebreid vanwege het grote belang en de strategische ligging. Tijdens de Krimoorlog (1853-1856) werd het fort – net als de andere delen van de Finse kust vanaf zee gebombardeerd door een Brits-Franse vloot.  Ook in de opmaat naar de Eerste Wereldoorlog werd het fort verder uitgebouwd; ter verdediging van zowel Helsinki als Sint-Petersburg. 

Finland verklaarde zich in 1917 onafhankelijk en kreeg de bezitting over het fort. Het fort werd toen ingezet als krijgsgevangenenkamp. Het fort kreeg ook nieuwe naam: Suomenlinna (Kasteel van Finland), dat duidelijk een nationalistische inslag heeft. De Orthodoxe kerk werd ook omgekat tot een Finse Lutherse kerk (een vrij grote verbouwing als je de foto’s van vroeger vergelijkt met de huidige kerk). De kerk kreeg meteen een dubbelfunctie als vuurtoren.

Militair had het fort eigenlijk nauwelijks meer een functie. Toch bleef de scheepswerf operationeel: hier werden in de jaren ‘30 vliegtuigen gebouwd en na de Tweede Wereldoorlog moest Finland er schepen voor de Sovjetmarine vervaardigen (bij wijze van reparatie). 

Hoewel het fort nauwelijks meer een militaire betekenis had bleef het tot 1973 militair gebied (en nog steeds is de Finse Marineacademie (Merisotakoulu) gevestigd op een van de eilanden. Ook is er een strafkolonie voor kleine criminelen, die bij wijze van straf werken aan het herstel van de fortificaties en de conservering van de diverse gebouwen. 

Het hele complex eilanden is niet bijzonder groot: de touristische route is zo’n 1.8 km lang en voert je langs diverse veelal militaire gebouwen. Al met al kun je in een paar uur veel zien: zowel de geschiedenis als de mooie uitzichten van zowel het zeegezicht als de skyline van Helsinki. Het is dan ook zeker de moeite waard. Toch viel het ons op dat het fort in een vrij vervallen staat was: gebouwen mogen zeker een likje verf gebruiken en ook het wegdek is vrij vervallen.

Na zo’n anderhalf uur rondgekeken te hebben op het eiland kozen we er voor de vaste wal weer op te zoeken. Op de vaste wal was er tijd voor lunch en om – dit keer in de zon de stad te verkennen. Op het plein voor de grote Kathedraal was een podium verschenen en er stonden grote lange tafels. Bleek de Suursitsit of Storsits (Grote zit) te zijn, een feest voor studenten van de universiteit van Helsinki, die hier in een soort matrozenpakjes verschijnen. Toch wel bijzonder om te zien.

Het podium en grote tafels voor de Kathedraal

We sloten onze dag af met een gratis concert in de Rotskerk, waar we gisteren ook al waren. Er was hier vrij pompeuze muziek van Straus en de Finse componist Leevi Madetoja. Een bijzondere ambiance voor een concert zullen we maar zeggen.

Het valt wel op: Helsinki (658.000 inwoners en 1.260.000 in de bredere regio; realiseer je ook dat er slechts 5.5 miljoen inwoners in héél Finland zijn) is echt een behoorlijk kleine stad. In drie dagen kun je het meeste wel zien. Als je er nog twee dagen achteraan plakt, dan heb je de meeste belangrijke musea ook gehad. Er is gelukkig nog genoeg moois om te zien. Wordt vervolgd dus…!

Ook een leuke vandaag: een oud straatnaambordje in waar in die talen Sofiastraat staat. De schrijfwijze in het Russisch dateert van vóór 1918 (zo is te zien aan pre-revolutionaire i).